De Safety Culture Ladder is ontwikkeld om veiligheidsbewustzijn, houding en gedrag zichtbaar te maken en te bevorderen in organisaties waar fysieke risico’s een rol spelen, zoals in de bouw- en afbouwbranche. Oorspronkelijk gelanceerd door ProRail onder de naam “Veiligheidsladder”, is deze inmiddels eigendom van norminstituut NEN. Sinds de introductie van SCL 2.0 (per 1 september 2023) is de focus sterker gericht op de cultuurkant.

De vijf treden van de SCL

De ladder kent vijf niveaus van veiligheidsbewustzijn:

1. Pathologisch – veiligheid wordt genegeerd.
2. Reactief – pas na incidenten wordt actie ondernomen.
3. Berekend – procedures zijn aanwezig, maar worden niet actief beleefd.
4. Proactief – veiligheid is gedeelde verantwoordelijkheid, fouten leiden tot leren.
5. Vooruitstrevend – veiligheid zit in ieder aspect: gepland, geleerd, geïntegreerd in dagelijkse praktijk

De transitie naar SCL 2.0 heeft geleid tot een duidelijke splitsing in beoordeling: randvoorwaarden (systemen) en gedrag (de feitelijke uitvoering), wat audits grondiger en meer cultuurgericht maakt

Waarom is SCL relevant voor de afbouwbranche?

Afbouwbedrijven werken regelmatig onder druk: tijd, geld, opdrachtgevers, vaak in complexe, tijdelijke bouwomgevingen. Structurele aandacht voor veiligheid blijkt niet altijd vanzelfsprekend en er gebeurt nog te veel, soms ernstige, ongevallen Hierbij komt de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) in beeld, die grote opdrachtgevers verplicht stelt tot het vragen van een minimaal SCL-niveau.

Minimaal trede 3 vanaf 2025

Vanaf 1 juli 2026  wordt van bedrijven geëist dat ze minimaal trede 3 behalen, het zogenaamde “SCL Light”-niveau. Deze eis stimuleert afbouwers om te groeien van een calculerende naar een proactieve cultuur.

Wat betekenen deze treden voor afbouwbedrijven?

·         Trede 1 (Pathalogisch): Veiligheid wordt niet serieus genomen. Risico’s worden genegeerd en incidenten weggewuifd. Er is geen sprake van beleid of bewustzijn. Dit niveau is onhoudbaar en vormt een direct gevaar op de werkvloer.

• Trede 2 (Reactief): procedures en regels zijn aanwezig, maar alleen wanneer er iets misgaat, wordt gereageerd. Medewerkers volgen regels, maar niet vanuit eigen initiatief. Documenten zijn in orde, maar medewerkers hebben geregeld geen intrinsiek veiligheidsgevoel.
• Trede 3 (Berekenend): veiligheidssystemen zijn ingericht (risicoanalyses, toolbox‑meetings), maar de praktijk is nog top-down gestuurd; de verantwoordelijkheid voor cultuur ligt vooral bij het management. Veel afbouwbedrijven bevinden zich hier.
• Trede 4 (Proactief): medewerkers grijpen zelf in bij risico’s. Onveilige situaties worden actief gemeld en besproken. Er wordt gemonitord op gedrag én cultuur, en er ontstaat verantwoordelijkheid op alle niveaus.
• Trede 5 (generatief): Veiligheid zit volledig in de bedrijfscultuur. Iedereen – van directie tot uitvoerder – handelt proactief en vanuit intrinsieke motivatie. Dit is het hoogste niveau en kenmerkt koplopers in de sector.

Voor afbouwers betekent dit dat ze stap voor stap groeien in zelfreflectie, veiligheidsbewustzijn en gedeelde verantwoordelijkheid – van papier naar praktijk.

Uitdagingen voor afbouwende bedrijven

• Kosten: SCL light kan goedkoper zijn dan volledig SCL Original, maar certificatie is nog relatief duur, zeker voor kleinere bedrijven
• Cultuuromslag: Van documenten naar gedrag – dat vraagt tijd, coaching en management drive.
• Certificeringsdruk: Strenge eisen (trede 3) zorgen voor druk bij ketenpartners.

Conclusie

De Safety Culture Ladder is een krachtig instrument om veiligheidscultuur in afbouwbedrijven te verankeren. Certificatie op trede 3 (Light) is straks geen ‘nice-to-have’ meer, maar een vereiste binnen de bouw en afbouw. Wie nu investeert in awareness, houding en gedrag, haalt niet alleen aanvragen binnen – deze bedrijven creëren een echte veiligheidscultuur, waar medewerkers daadwerkelijk veiliger werken.

SCL is meer dan een certifikaat – het is een cultuurverandering. Voor de afbouwbranche biedt dit een unieke kans om kwaliteit, veiligheid en reputatie te versterken. Bedrijven die deze uitdaging aangaan, zetten zowel menselijk als zakelijk de juiste stap voorwaarts.

Over System Flex

Een inspirerende ruimte werkt beter. Daarom ontwikkelt System Flex al ruim 30 jaar flexibele wandsystemen waarmee je snel en stijlvol functionele ruimtes realiseert. Of het nu gaat om kantoren, scholen of zorginstellingen – met onze systeemwanden maak je elke ruimte flexibel, comfortabel en toekomstbestendig.

Meer weten? Neem vrijblijvend contact met ons op voor inspiratie en advies.